The Intermediaries Legislation IR 35 bir vergi kanunudur. Bircok vergi kanunu gibi karisik olmakla birlikte calisanlari ve kendi isini yapanlari yakindan ilgilendirmektedir. Ankara Anlasmalilar icin de onemli bir konudur. Ozetle, Deemed employment veya Disguised employment denilen gizli isciligi iceriyor.

Biz bildigimiz ve ogrendigimiz kadariyla, bu kanunu anlasilir bir sekilde ve ozellikle Ankara Anlasmasi vize sahiplerini ilgilendiren kisimlarini anlatmaya calisacagiz.

Ilk olarak 1999’da cikmis ama uygulanmasi pek mumkun olmamis. Sonraki yillarda hukumetler tarafindan cesitli yillarda degisiklikler ve eklemeler yapilmis. 2016 yilinda “dividend” denilen kar payi alma rejimi degistikten sonra daha farkli bir hale geldi. Nisan 2017’de yapilan reformla devlet kurumlarinda Kontraktor’lerin normal calisanlar ile ayni duzeyde vergi vermesini saglar hale geldi.
Bu gelince ilk yilda vergi daires ilk yilda ek olarak £550 milyon gelir elde etmis oldu.

Ozel Sektor yeni yapilan reform uygulamasi 6 Nisan 2020’de baslayacak. Orta ve buyuk firmalar buna tabi olacak. Vergi dairesi (HMRC)’nin ozel sektorden yillik gelirinin £1.2 milyar sterling olmasi bekleniyor

IR35 Vergi kacirilmasi onlemek icin getirilen bir kanun. Hem bir firmaya kendi limited sirketi araciligi ile is yapan kisi ve hem de firmanin kendisi tarafindan vergi kacirabiliyor.

Kisi firmaya normal sigortali eleman olarak calistigi zaman bir sorun yok. Bu durumda firma kendi vergi ve sigortasini verdigi gibi calisan isci de kendi vergi ve sigortasini odemis oluyor.

Bazi kisiler ve firmalar az vergi odemek veya vergi odemekten kacmak icin suistimal ediyor:
Firmaya calisan kisi, gercekte firma elemani gibi calissa bile kagit uzerinde bu isi fatura keserek yaptigi zaman, odenecek vergi ve sigorta acisindan vergi dairesi zarara giriyor.

Bir ornek verelim yilda £30,000 kazanan sigortali bir isciden Vergi dairesine geliri £6,000 civarda olmasina ragmen, disaridan fatura kesildigi zaman bu £4,000 gibi oluyor. Rakamlar buyudukce, aradaki oran da buyuyor.

Ornegin yillik £60,000 kazanc olurs, normal maasli calisandan vergi dairesinin alacagi (vergi ve sigorta gelir toplam £16,664. Disaridan fatura kesen kisi icin ise (kurumlar vergisi, sahsi vergi ve sigorta) toplam 12,758 olur. Yani bu durumdaki vergi dairesinin kaybi yaklasik yillik £4,000 sterling olur.

Bu durum suistimal eden firmalarin isine geliyor. Hem vergiyi az odemis oluyor, National Insurance Contributionlari odememis oluyor. Ayrica kisi sigortali degil de disaridan kontratli olarak calistigi icin, kendi sigortali calisan iscisine olan sorumluluklardan da kurtuluyor. Ornegin tatil, hastalik parasi, kidem tazminati vs.

Boyle yapan binlerce hatta milyonlarca kisi ve firmalar oldugu icin toplamda cok ciddi bir rakam oluyor. Vergi dairesi yilda £ 1.2 milyar daha ek gelir elde edecegini hesaplamis. Bu bayagi cok para.

Son yilklarda boyle yapan firmalar ve calisanlar giderek arttigi icin HMRC Vergi dairesi bu kanujnda reform yaparak uygulamaya basladi. 2017’den beri devlet kurumlarinda uygulamaya baslamisti. 06 Nisan 2020’den itibaren de ozel sektorde buyuk ve orta boy firmalarda uygulamaya baslayacak. Kucuk firmalar bu uygulamainin disinda su anda ama onlar icin de birtakim kisitlamalar getirildi. Ornegin maximum masraf orani %5, geri kalanin tamami maas olarak alinacak, kar payi kaldirildi.

Yeni uygulamada bir firmada disaridan fatura keserek ama gercekte isci gibi calisan kisinin odeyecegi vergi ve sigorta miktari, o sirkette normal calisan sigortali isci ile ayni duzeyde olacak. Durum boyle olunca da disaridan calisanin veya onu calistiran firmanin bir vergi avantaji olmayacak. Firma icin yine de tatil, hastalik, kidem tazminati vs acisindan bir avntaji kaliyor.

Kontratli olarak calisan ve sahis firmasi veya limited sirketi uzerinden fatura kesenler, IR 35’ten uzak durmali. IR35 ile calisan firmalarla is yapmamali. Cunku IR35’in icinde olmak firmanin elemani gibi calismak anlamina geliyor. Disguised employment veya Deemed Employment denilen “Gizli iscilik” yaptigini teyit edilmis oluyor.

Ankarali Anlasmali olup ta bircok calisani olan firmalar, supplier gibi firmalara veya kisilere hizmet verebilir, bunda bir sorun yok. Yalniz tek kisi ve 1-2 kisili firmasi olan Ankara Anlasmali kisi kontratli bile olsa, sabah 9 – aksam 5 gibi firmanin elemani gibi ise giderek, firmanin isyerini, masasini, bilgisayarini, aletini kullanarak calismasi gizli iscilik olarak kabul edildiginden, “kacak calismis” sayilir. Yakalanirsa sinir disi edilir, uzatma basvurusunda da buyuk sikinti yasar.

Bu arada sunu da belirtelim. Gercekten kendi isini bagimsiz olarak disaridan yapanlarda bir sorun yok. Ornegin freelance olarak tamamen bagimsiz calisan kisiler gibi.

Ikisi icin problem olan ve olmayan calisma sekilleri icin ornek vereyim:

1- Freelance olarak fotografci olan kisi, disaridan kendi buldugu musterilerine cekimlereine giderek ve sonrasinda fatura keserek para kazanmasinda bir sakinca yok. Yalniz bu fotografci, bir fotografci studyosunda oranin elemani gibi sabah 9 – aksam 5 calisiyorsa bu olmaz.
2- Freelance teacher: Evlere giderek cocuklara veya yetiskinlere ders veren ogretmen iyi. Eger bir okulda butun gun surekli calisiyorsa olmaz.
3- Mobile Hairdresser: Kendi buldugu musterilerin evlerine giderek kuaforluk etmesi tamam. Eger bir kuafor salonunda butun gun calisirsa olmaz. Koltuk kiralama vs de olmaz.

Bu kurallar uyulmadigi zaman, bu durum ortaya ciktiginda veya anlasildiginda, kisileri 2 tur ceza bekliyor:

1- Vergi kacirdigi icin Vergi dairesinden ceza, Bu para yuklu bir para cezasi olabildigi gibi mahklemeye de verilebilir.
2- Home Office’den vize retti. Yakalanirsa sinirdisi edilme veya uzatmada ret alma.